*علیرضا حسن زاده- در کنار موزه های تخصصی و عمومی که در کارکردی بسیار ارزشمند و مثبت، مردم را با چشم اندازهایی از فرهنگ و تمدن ایران آشنا می سازند، به نظر می رسد لازم است به مراکزی اندیشید که در قلب شهرها و بافت های بومی و زنده آن، به نمایشگاه آثار هنری و فرهنگی مرتبط با میراث فرهنگی تبدیل شده و مکانی برای ارائه پژوهش ها و آرا و مقالات علمی شود. این مکان ها حتی می تواند به بازار آیینی اشیا و کالاهای مرتبط با میراث فرهنگی نیز تبدیل شوند و گردشگری شهری را تقویت نمایند.
در این شکی وجود ندارد که کارکرد تخصصی موزه ها می تواند نیاز های علمی و فرهنگی گروه های مختلف جامعه را برآورده سازد، اما برای ایجاد پیوند میان حوزه عمومی و میراث فرهنگی نیاز به مکان ها و مراکز دیگری نیز هست که مردم را در برابر همه جلوه های میراث فرهنگی ایران قرار دهند، هنرهای سنتی، ملی و موسیقی اقوام، غذاهای محلی، بازی ها، سوغات و غیره.
این مراکز حتی می توانند مکانی مناسب برای نمایشگاه ها و همایش های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشند و مردم امکان یابند تا به ارتباطی مستقیم با تجلیات هویت ایرانی دست یابند. این امر از یکسو هیچ تناقضی با نقش کارآمد و پر ارزش موزه های کشور ما ندارد و از سوی دیگر، حتی با چیدمان و باز تعریف فضا، شاید برخی از موزه های ما بتوانند چنین نقش و کارکردی را نیز ایفا نمایند. به این ترتیب نمی توان در کارآمدی موزه های کشور در پیوندی که میان هویت و میراث فرهنگی ایجاد می کنند، تردید و شکی داشت، آنچه در تلاش ها و ایده های ارزشمند موزه داران و موزه های کشور همچون موزه ملی دیده می شود، بلکه باید برای تقویت رابطه میان حوزه عمومی و میراث فرهنگی به فضای دیگری در شهرهای ما و بافت بومی و قلب تپنده آن اندیشید که تصویری کامل از تمام جلوه ها و وجوه میراث فرهنگی را در برابر نگاه مخاطب قرار دهند.
ما باید موزه ها را به مکان تجربه های زنده و جدید تبدیل سازیم و این امر بدون شک جایگاهی بسیار مهم تر به موزه در کشور ما خواهد داد. با این حال با توجه به این که میراث فرهنگی، حوزه و گستره ای وسیع از جلوه های تاریخی و فرهنگی را در بر دارد، و شاخه ها و رشته های مربوط به آن بسیار است، باید به مکانی دیگر اندیشید که در کنار کارکرد ارزشمند موزه ها، مخاطبان را در برابر همه جلوه های میراث فرهنگی و فصول مختلف فعالیت های علمی و فرهنگی آن به طور یکجا قرار دهد.
نمونه هایی از این مکان ها و فضاهای عمومی در فعالیت های مراکزی همچون خانه هنرمندان و موزه هنرهای معاصر و غیره قابل مشاهده است. آیا بر این اساس نمی توان به فضایی عمومی برای نمایندگی همه فعالیت های نمایشگاهی و همایش ها و نشست های علمی میراث فرهنگی با نام خانه میراث اندیشید؟ خانه میراث می تواند در کنار کارکرد ارزشمند موزه های میراث فرهنگی، مکانی برای فعالیت های گوناگون و طیفی وسیع از جلوه ها و پدیده های مرتبط با میراث ملموس و ناملموس فرهنگ ایرانی باشد و امکان ارتباط مردم با صورت هایی جذاب از میراث فرهنگی را فراهم نماید.
در این زمینه شاید بتوان حتی میان شهرداری ها و سازمان میراث فرهنگی تلاشی مشترک و ارزشمند را شکل داد که میان هویت شهری و میراث فرهنگی و فرهنگ ملی ارتباطی تنگانگ را از طریق چنین مکان هایی به وجود آورد.
*رییس پژوهشکده مردم شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

انتهای پیام/